Mật ong đá – mật ong giả tinh vi

Trong thời gian gần đây tại các Hội chợ, cửa hàng và một số trang mạng có quảng cáo bán Mật ong đá – Mật ong hóa thạch có tác dụng bồi dưỡng sức khỏe và chữa bệnh cao với giá 800.000-1.000.000/kg. Liệu Việt Nam có nhiều mật ong đá như vậy hay không? và mật ong này có tốt không TS. Phùng Hữu Chính sẽ giải thích rõ cho người tiêu dùng.

Cách đây hơn 6 năm thày thuốc Phạm Văn Thanh ở thành phố Lào Cai mua được hàng chục cân mật ong đá ở huyện Si Ma Cai tỉnh Lào Cai. Mật ong này là do loài ong đá Apis laboriosa làm tổ trên vách đá, do mật ong vùng này có hàm lượng đường glucose cao lại gặp thời tiết lạnh khô nên bị kết tinh ngay trong bánh tổ, khi đàn ong di cư đi nơi khác không hút mật mang đi được bánh tổ mật vẫn còn lại. Theo thời gian bánh tổ mật cứng như đá và có rêu mọc ở ngoài. Tuy nhiên số lượng tổ ong như vậy cực kỳ hiếm, vì các đàn ong làm tổ trên các vách đá thường được người săn ong phát hiện và thu hoạch ngay khi có mật. Hơn nữa số lượng đàn ong đá ở Việt Nam hiện nay còn rất ít và loài ong này chỉ sống ở vùng núi cao trên 1000 m so với mực nước biển.

Hình 1: Mật ong đá được tìm thấy ở Simacai năm 2011

Sau khi hình ảnh tổ ong đá trên được đăng trên báo và các trang mạng thì 1-2 năm sau ở các huyện Mèo Vạc, Đồng Văn, Yên Minh….. của tỉnh Hà Giang xuất hiện mật ong đá – mật ong hóa thạch bán tràn lan  tại các điểm du lịch đầu tiên là giá 700-800.000đ 1 kg, sau đó giảm xuống 400-500.000đ. gần đây chỉ còn hơn 100.000 -200.000đ/kg. “Mật ong đá” Hà Giang còn được bán ở các Hội chợ như hội chợ Nông Nghiệp, hội chợ Giảng võ, Hội chợ vùng miền ….thậm chí chuyển vào bán tại các hội chợ ở thành phố Hồ Chí Minh với giá 800.000-1000.000đ/kg. Mỗi hội chợ có khoảng 4-5 gian bán loại mật ong này và được những người bán quảng cáo như  là thần dược chữa ho, đau dạ dày, thấp khớp…

Nhìn vào tổ ong đá rởm có thể thấy ngoài cùng là lớp rêu phủ và các lỗ tổ ong trông giống như hình ảnh tổ ong đá phát hiện tại Lào Cai. Tuy nhiên nhìn kỹ lớp vỏ tổ ong thì không phải là lỗ tổ ong mật, vì lỗ tổ của ong mật làm bằng sáp và kích thước lỗ tổ nhỏ đường kính dưới 7mm, lỗ tổ ong mật mới có màu trắng, lâu có màu đen do nuôi ấu trùng. Còn lỗ tổ ở đây là lỗ tổ của tổ ong bò vẽ đường kính 15mm, làm bằng phân trâu và nhựa cây nên có màu nâu.

Hình 2: Mật ong đá rởm có vỏ là tổ ong bò vẽ

Mật ong đá thật cứng hơn, hòa nước nóng lâu tan và nổi lên lớp sáp mỏng màu trắng vì mật ong được dự trữ vào từng lỗ tổ (ô lăng) bằng sáp, nếm có vị thơm đặc trưng của mật ong. Còn mật ong đá rởm hòa nước nóng tan nhanh không có lớp sáp nổi lên, nếm có vị ngọt nhưng không thơm. Theo những người buôn bán mật ong đá được đưa từ Trung Quốc sang.  Công nghệ làm mật ong giả này từ đường, phẩm màu, chất keo…. Người làm mật ong giả đào hố trải vải nhựa lên rồi đặt rong rêu và vỏ tổ ong bò vẽ xuống rồi đổ hỗn hợp nước đường, keo  lên, sau khi dung dịch đó đặc lại họ cắt ra thành tảng đem bán. Rõ ràng sử dụng mật giả này không bồi dưỡng được sức khỏe và chữa được bệnh mà còn rước họa vào thân nhất là những người bị bệnh tiểu đường, tim mạch và huyết áp. Người tiêu dùng cần tránh mua bán và sử dụng mật rởm này.

TS. Phùng Hữu Chính

Bình luận